Do ochrony ludności obrona cywilna wykorzystuje zbiorowe i indywidualne środki ochrony.
Zbiorowe środki ochrony to:
- budowle ochronne,
- schrony i ukrycia,
Schron - (budowla ochronna) stanowiąca część budynku lub budowli (przede wszystkim w podpiwniczeniu), a także wolno stojąca, przeznaczona do ochrony rozmieszczonych w niej osób oddziaływaniem środków rażenia oraz wtórnymi skutkami ich użycia tj. skażeniem promieniotwórczym, chemicznym (w tym toksycznymi substancjami przemysłowymi).
Ukrycie – budowla ochronna wyposażona w najprostsze instalacje, urządzenia i odpowiedni sprzęt kwaterunkowy oraz niezbędne materiały do zapewnienia osobom chronionym minimalnych warunków do przetrwania.
Ukrycia wyposaża się w sprzęty takie jak:
- ławki do siedzenia
- zapas żywności i wody do picia,
- sprzęt gaśniczy i do odgruzowania,
- apteczkę,
- latarki na baterie.
Ukrycia przygotowuje się w specjalnie umocnionych podpiwniczeniach istniejących budynków oraz nowym budownictwie w częściowo przystosowanych do tego celu pomieszczeniach. Służą one głównie do chwilowego ukrycia ludzi przed zagrożeniami wynikającymi z działań wojennych oraz skutkami różnych awarii, podczas których doszło do uwolnienia środków promieniotwórczych czy trujących.
Ewakuacja planowa lub doraźna (I, II, III stopnia).
Ewakuację ludności prowadzi się w celu ochrony życia i zdrowia ludności która znajduje się w rejonach zagrożonych, do obszarów bardziej bezpiecznych .
Ewakuacja III stopnia polega na uprzednio przygotowanym przemieszczeniu ludności, zwierząt, mienia, podczas podwyższania stanu gotowości obronnej państwa. Prowadzona jest w czasie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny.
Ewakuacja związana z czasem wojny obejmuje następujące warianty:
- ewakuację z przewidywanych rejonów (miejsc) działań operacyjnych Sił Zbrojnych
- ewakuację ludności, która wyrazi chęć opuszczenia obszarów potencjalnie zagrożonych prowadzeniem działań militarnych.
Indywidualne środki ochrony to:
środki ochrony dróg oddechowych:
- maski przeciwgazowe filtracyjne, które oczyszczają skażone powietrze za pomocą filtrów, filtropochłaniaczy albo pochłaniaczy:
- MC – 1,
- SzM41M, SzM41M z KF,
- MP 4,
- MP 5, MT 213/2.
- maska przeciwgazowa filtracyjna dla rannego w głowę,
- środki ochrony przed skażeniami dla małych dzieci i niemowląt,
- maski izolacyjne.
- środki ochrony skóry:
- płaszcze ochronne,
- odzież ochronna lekka,
- płaszcz ochronny (OP-1) wykonany ze specjalnej tkaniny dwustronnie gumowanej,
- odzież ochronna lekka (L-2, L-1) - wykonana z podgumowanej tkaniny bawełnianej.
- zastępcze środki ochrony dróg oddechowych:
- opaski przeciwpyłowe
- maski z tkaniny
- respiratory przemysłowe
- zastępcze środki ochrony skóry:
- fartuchy ochronne,
- płaszcze i peleryny przeciwdeszczowe,
- kombinezony skórzane,
- ubiory z folii metalizowanej,
- buty gumowe, skórzane i z tworzyw sztucznych,
- rękawice gumowe, skórzane i z tworzyw sztucznych,
- okulary ochronne,
- nakrycia głowy gumowe, skórzane i z tworzyw sztucznych.
Produkty żywnościowe, płody rolne, pasza i woda muszą być odpowiednio zabezpieczone przed skażeniem środkami promieniotwórczymi, toksycznymi środkami trującymi i bojowymi środkami trującymi. Sposoby ochrony są następujące: zagwarantowanie odpowiednich warunków przechowywania, przygotowanie odpowiednio wcześniej indywidualnych zapasów żywności nie skażonej, zastosowanie odpowiednich opakowań.
Zapasy te winny być przechowywane w odpowiednio urządzonych oraz uszczelnionych pomieszczeniach.
W ochronie wody pitnej przed skażeniem uwzględnia się przede wszystkim: przygotowanie indywidualnych zapasów wody nie skażonej, zabezpieczenie źródeł poboru i ujęć wody.